07|2025
Als epigenetica-coach zie ik telkens weer hoe (veer)krachtig ons lichaam is — en de capaciteit voor zelfheling die wij in ons hebben. Specifiek ons brein is hierin van grote betekenis. We kunnen zóveel invloed uitoefenen op onze innerlijke staat, ons gedrag en ons welzijn. Een belangrijk begrip daarin is neuroplasticiteit: het vermogen van ons brein om zich aan te passen, te veranderen en nieuwe verbindingen aan te leggen. Dat ons brein flexibel is en met ons mee beweegt, betekent dat je nooit “af" bent: wat je denkt, voelt en doet beïnvloedt dagelijks je brein, biochemie en je welzijn. En dat biedt jouw ruimte en mogelijkheden: voor heling, nieuwe paden en groei. Je kunt altijd veranderen — niets staat vast. Het leven — en jij — zijn altijd in beweging!
Je brein bestaat uit miljarden zenuwcellen (neuronen) die voortdurend met elkaar communiceren. Elke keer dat je iets nieuws leert, denkt of ervaart, ontstaan er nieuwe verbindingen tussen die neuronen.
Leren betekend in je brein = nieuwe verbindingen aanleggen / Ervaren = die verbindingen versterken.
Bijvoorbeeld: als je je een uur lang op iets nieuws concentreert, verdubbelt het aantal synaptische verbindingen in bepaalde hersengebieden. Je brein bouwt zich letterlijk om op basis van jouw aandacht. Maar kennis alleen verandert je brein niet. Het is pas de toepassing die telt. Maak je nieuwe keuzes in gedrag of reactie, dan ontstaat er een ervaring. Die wordt mentaal én lichamelijk opgeslagen. Je zintuigen nemen waar, — je brein verwerkt de info — en je lichaam reageert hierop met gevoelens. Daarbij spelen neurotransmitters (signaalstofjes in je brein die zorgen voor communicatie tussen hersencellen) zoals dopamine (beloning), serotonine (welzijn) en adrenaline (actie) een sleutelrol. Al deze aspecten dragen bij aan het aanleggen en verstevigen van nieuwe wegen in je hersenen.
Er wordt weleens gezegd: Gedachten zijn de taal van je geest. Gevoelens zijn de taal van je lichaam. Deze twee zijn sterk en onlosmakelijk met elkaar verbonden. Wat je denkt, beïnvloedt wat je voelt — emotioneel en lichamelijk. En andersom: je gevoelens hebben invloed op je gedachten. Het is een doorgaande communicatiestroom in ons, vaak een onbewuste cyclus. Door hier bewust mee om te gaan, doe je belangrijke zelfkennis op en kun je deze dynamiek leren sturen door innerlijke dialogen, jouw keuzes en nieuw gedrag, op een manier die je versterkt.
Wanneer je nieuwe ervaringen blijft herhalen én ze bewust voelt (als een soort innerlijke feedbackloop), stemmen lichaam en geest zich steeds beter op elkaar af. Je brein gaat je nieuwe gedrag automatiseren. Wat eerst nog moeite kostte, gaat steeds natuurlijker aanvoelen. Je groeit — door oefening — uit je oude patronen en langzaam toe naar wie je wílt zijn. Zo creëer je een nieuwe balans en coherentie tussen lichaam, hart en geest.
Dát is neuroplasticiteit: je creëert letterlijk nieuwe netwerken in je brein. En met voldoende herhaling en nieuwe ervaringen kunnen er zelfs nieuwe hersencellen ontstaan.
Belangrijk om te weten: dit kost tijd, aandacht en herhaling. Je brein heeft ruimte nodig om nieuwe paden te versterken en oude patronen los te laten. Ook je lichaam en geest hebben tijd nodig om te wennen en te veranderen. Wees hierin mild voor jezelf. Patronen die lang hebben bestaan, slijten niet zomaar uit. Maar het kán! Neuroplasticiteit ondersteunt je daarin — stap voor stap. 🙏
Je lichaam en brein beïnvloeden elkaar voortdurend. Als je jarenlang dezelfde (onbewuste) gedachten denkt, blijft je systeem in een vaste stand. Denk bijvoorbeeld aan de innerlijke overtuiging: "ik ben niet goed genoeg" — die kleurt je gedrag, emoties, ervaringen, hormonen én zelfs je fysieke gesteldheid.
Ook chronische stress, ziekte of disbalans kunnen hun wortels hebben in oude patronen of onderdrukte emoties.
Dit is geen oordeel of om je bang te maken, maar een uitnodiging tot bewustwording. Onderzoek en achtervraag: met nieuwsgierigheid naar jezelf en je (binnen-)leven.
Door (meer) aandacht te geven aan je binnenwereld, activeer je nieuwe hersenverbindingen. Je brein reageert daarop met een ander intern recept: een andere mix van stoffen komen vrij, zoals dopamine, serotonine of adrenaline. Deze stoffen zijn boodschappers in je lichaam: In je brein werken ze als neurotransmitters, in je lichaam als hormonen. Ze beïnvloeden organen, spieren en zelfs je immuunsysteem. Anders denken, voelen of handelen geeft je brein én lichaam een nieuwe ervaring. Die ervaring verandert je biochemie — en daarmee je (wel-)zijn!
Epigenetica betekent letterlijk: "boven de genen". Je DNA staat vast (DNA is de code waarin je genetische informatie ligt opgeslagen — een soort handleiding voor je lichaam) .Maar niet hoe onze genen werken: onze omgeving waarin we leven en jij beïnvloeden wél hoe actief bepaalde genen zijn, of ze ‘aan’ of ‘uit’ staan — simpelweg door hoe je leeft (levensstijl), denkt en voelt. Je genen zijn als bouwtekeningen die de basis vormen voor je lichamelijke en biochemische processen.
Chronische stress of negatieve overtuigingen kunnen bijvoorbeeld genen activeren die bijdragen aan ziekte. Maar positieve ervaringen, rust en bewuste keuzes kunnen juist genen aanzetten die balans en gezondheid ondersteunen.
Samen geven ze ons belangrijke kennis en tools in handen: Ze vormen een krachtige hefboom voor heling, veerkracht en duurzame verandering — van binnenuit.
Neuroplasticiteit speelt ook een sleutelrol in hoe we ouder worden. Door te blijven leren, bewegen, verbinden en reflecteren, houd je je brein flexibel. Dat vergroot je veerkracht, geheugen, creativiteit en positiviteit. Een actief, lerend brein kan cognitieve achteruitgang vertragen en zelfs het risico op dementie verlagen. Wie zijn brein voedt, leeft vaak niet alleen langer, maar ook met meer veerkracht en kwaliteit van leven.
Hier een aantal praktische manieren waarop je zélf je brein gezond en flexibel houdt — mét een korte uitleg van wat er dan gebeurt in je hersenen:
Tijdens diepe slaap (vooral in de non-REM-fase — fase zonder snelle oogbewegingen, waarin diepe, herstellende slaap plaatsvindt) krijgt je brein de kans om op te ruimen, te herstellen én te bouwen. Je hartslag daalt, je ademhaling vertraagt, en je hersenen schakelen over op herstelstand — een essentiële fase voor je mentale én lichamelijke gezondheid.
Slaap is dus allesbehalve een ‘pauze’. Het is een actief biologisch proces waarin je hersenen en je lichaam onderhoud plegen, afvalstoffen opruimen, energie herstellen en bouwen aan je veerkracht, gezondheid en emotionele balans. Zonder goede slaap raakt het hele systeem uit balans — fysiek, mentaal en emotioneel. Des te meer een reden om zorg te dragen voor voldoende slaap en een goede slaapkwaliteit.
BDNF — voluit Brain-Derived Neurotrophic Factor — is een eiwit dat essentieel is voor de groei, overleving en verbinding van hersencellen. Zie het als een soort “breinmeststof” die je hersenen helpt om flexibel, veerkrachtig en scherp te blijven. Het staat letterlijk aan de basis van neuroplasticiteit.
Maar: onze moderne levensstijl onderdrukt de aanmaak van BDNF. Lage niveaus worden in verband gebracht met depressie, angststoornissen, Alzheimer, overgewicht, diabetes type 2 én versnelde veroudering — zowel fysiek als mentaal. Gelukkig is BDNF geen vast gegeven: 👉 Je levensstijl maakt een verschil.
Het goede nieuws?
BDNF reageert snel op de juiste signalen — onderzoek laat zien dat je BDNF snel kunt stimuleren met eenvoudige, natuurlijke interventies. Je kunt het dus actief stimuleren en verhogen met specifieke leefstijlkeuzes: Denk aan beweging, goede slaap, natuurlijke voeding, ontspanning en leren — alles wat bijdraagt aan een levendig en veerkrachtig brein.
Bepaalde voedingsmiddelen staan bekend om hun BDNF-verhogende werking, dus neem graag meer hiervan op in je dieet ;-):
BDNF is een centrale speler in de verbinding tussen lichaam en geest. Verlaagde BDNF-waarden worden aangetroffen bij vrijwel alle psychische aandoeningen — vooral bij depressie en angst.
De kracht van deze kennis :-): je kunt via voeding, beweging en bewust leven zélf bijdragen aan je breinbalans. Kleine keuzes, groot effect — niet alleen op je hersencellen, maar op je hele leven 🤩!
In onze maatschappij en deze tijd leven we vaak ‘vanuit het hoofd’: plannen, denken, analyseren, beoordelen. Maar ons lichaam — én ons hart — spreken ook, voortdurend. Alleen hebben we vaak niet geleerd om écht te luisteren (of houden voortdurende gedachten in ons hoofd ons tegen). Terwijl daar juist diepe wijsheid ligt en ook een belangrijke kompas (onze intuïtie, ons onderbuikgevoel).
Je lichaam is geen losstaand systeem. Het is een levend kompas dat continu communiceert met je brein, je emoties en zelfs met je hart. Denk aan het buikgevoel dat je waarschuwt, de hartslag die versnelt bij spanning, of de ontspanning die je voelt bij een diep ademmoment of als je toch nog, net op het nippertje, de trein hebt gehaald. Via zenuwbanen, hormonen, je hart-hersen-as en het autonome zenuwstelsel ontstaat een voortdurende uitwisseling van informatie.
Alles werkt samen: lichaam, geest en hart vormen één intelligent geheel. Leven in verbinding met jezelf betekent: de taal van je lichaam leren verstaan, de signalen serieus nemen, en ruimte geven aan wat er in je leeft — fysiek, emotioneel, mentaal en energetisch.
Het is geen ‘af en toe momentje van zelfzorg’, maar een fundamentele verschuiving:
Goed voelen wat iets met je doet — die ervaring bewust waarnemen en in je opnemen — in een goed contact met je lichaam zijn, is essentieel voor onze gezondheid en welzijn en in het kader van leren en verandering. Zo ontstaat er balans. Niet als perfect evenwicht, maar als een vloeiende samenwerking tussen hoofd, hart en lichaam (coherentie). Vanuit die diepe afstemming en met die holistische blik op jezelf kun je rustiger, gezonder en evenwichtiger leven — in echt contact met wie je bent en wat je nodig hebt.
Je brein is in beweging, je lichaam, je geest, je emoties — ons leven is in een continue stroom van vernieuwing, ervaringen en energie. Dit verinnerlijken, en jezelf zien als een levend, energiek wezen dat op alle vlakken in beweging is, brengt je dichter bij de natuurlijke flow van het leven.
Het helpt je oude patronen los te laten, een nieuwe balans te vinden en met meer lichtheid en vertrouwen mee te bewegen met wat zich aandient. Wie het leven als een stroom ervaart, vindt (meer) rust in het moment — zonder de last van gisteren of de zorgen van morgen. Zo transformeer je niet alleen je brein, maar ook je manier van leven — veerkrachtig, in verbinding en met een sprankelende energie voor alles wat leven is.
Heb je hier vragen over, of wil je weten hoe je dit concreet kunt toepassen in jouw leven? Stuur me gerust een berichtje, ik denk graag met je mee. 💛
🌟 En houd graag in gedachten wat dit fantastische citaat ons verteld:
“We are who we practice to be.” Dr. Joe Dispenza
{foto credit: Dank aan Gabriele Lancione / Unsplash.com}
< naar overzicht